Ambicją wielu samorządów jest opisanie dziejów zarządzanych miejscowości. W przypadku małych gmin i powiatów przybierają one postać opracowań popularnonaukowych (naukowe są rzadkością), najczęściej kompilacji różnych prac cząstkowych, jakie znalazły się w zasięgu konkretnego autora.
Zasadniczym problemem, decydującym o przydatności tego rodzaju syntez są kwalifikacje i warsztat pisarski piszącego. Uwaga dotyczy szczególnie prac z epoki „przedinternetowej”, w których podawana, niekiedy obfita literatura przedmiotu w żaden sposób się nie przekłada na ostateczne ustalenia.
aaaa
Prace powstałe przed rokiem 1990 i praca Kristin Maronn
Police przed rokiem 1990 mogły poszczycić się właściwie tylko jednym przekrojowym opracowaniem. Była nim broszura wydana z okazji 700-lecia Polic:
Tadeusz Noszczyk, Eugeniusz Tegler, Police wczoraj, dziś i jutro. Luty – marzec 1960 r. Wydawca: Komitet Wojewódzki PZPR w Szczecinie. Redakcja: Zdzisław Czapliński.
Praca, aczkolwiek w paru miejscach zawiera przekłamania motywowane ideologicznie, jeżeli chodzi o informacje historyczne jest dość poprawna. Szczególnie cenna jest charakterystyka okresu po roku 1945 z uwagi na moc dawno już zapomnianych szczegółów z „epoki przedzakładowej”. Ponieważ opracowanie nie powstało w Policach, a, co więcej pochodzi z czasów przedsamorządowych – nie zostało tu umieszczone. O ile uda się wydać 3 nr „Rocznika Historycznego Polic” zostanie w nim umieszczone.
Kompendium wiedzy na temat Pölitz sprzed roku 1945 stanowi monumentalna praca dr Kristin Maronn, dawnej mścięcinianki:
Stettin-Pölitz und -Messenthin: Bilder, Dokumente, Chronik – Gedanken und Erinnerungen : meinen Eltern, Gross-und Urgrosseltern und den Vorfahren, die seit dem 13. Jahrhundert in Pommern ansässig waren, in memoriam und Dankbarkeit. Kiel : „Historischen Arbeitskreis Stettin”, 2000.
Mimo środowiskowych starań licencja na publikację i tłumaczenie dzieła nie została nabyta. Tym samym nie możemy jej udostępnić w ramach tej podwitryny. Dwa egzemplarze oryginału (w języku niemieckim) posiada policka Biblioteka im. M. Skłodowskiej-Curie. Są one trudno dostępne, ze względu na duże zainteresowanie czytelników. Więcej na ten temat można dowiedzieć się pod adresem:
https://police.sowa.pl/sowacgi.php?KatID=0&typ=repl&plnk=q__Kristin+Maronn&sort=bytitle&view=1
aaaa
Prace powstałe po roku 1990 – wiek XX
aaaaa
Dochodzimy wreszcie do opracowań polskich powstałych po roku 1990. W ostatniej dekadzie minionego stulecia nakładem Gminy Police wydano dwie pozycje:
Wiesław Gaweł: Rys historyczny Polic. Police 1993.
https://zdziejowpolic.5v.pl/wp-content/uploads/2022/06/gawel-rys-historyczny.pdf
Jan Matura: Historia Polic od czasów najstarszego osadnictwa do II wojny światowej. Szczecin 1999.
https://zdziejowpolic.5v.pl/wp-content/uploads/2022/06/HistPolic-wersja-minim.pdf
Oba opracowania mają charakter przekrojowy jednakże są… bałamutne. Autorzy, nie należąc do grona zawodowych historyków, skompilowali wiedzę zaczerpniętą z dostępnej im literatury, uzupełniając „białe plamy” własnej świadomości przekazem fantastycznym, właściwym dla gawęd przewodników turystycznych.
W tej sytuacji do ustaleń i opisów wspomnianych regionalistów trzeba podchodzić z dużą dozą krytycyzmu. Mimo różnych walorów obu opracowań nie można pominąć licznych nieścisłości i błędów. Co gorsza: podawanych jako ustalenia niemal naukowe.
I tak: np. Wiesław Gaweł ustalił początki obecności polickich (pra)Słowian już na 1000 lat przed narodzeniem Chrystusa (str. 3), przypisując im zaawansowany rozwój cywilizacyjny, choć naprawdę o pomorskich Słowianach można mówić dopiero w jakieś 1600 lat później. Z kolei, korzystający być może z tego samego źródła, Jan Matura utrzymywał, że: „W wiekach IX-VIII p.n.e. (!) pojawiają się na polskich ziemiach pierwsze grody obronne.”(str. 12) Byłyby to ośrodki o kilka stuleci starsze od starożytnego Rzymu.
Błędów merytorycznych w obu opracowaniach jest wiele. Do tego dochodzą liczne pomyłki językowe (np. Hrdot zamiast Herodot, Zigenort zamiast Ziegenort) i cały „pakiet” literówek.
Mimo to, niewielkie zainteresowanie poważniejszych badaczy historią świeżo „usamorządowionych” Polic, pozwoliło obu opracowaniom osiągnąć rangę należną poważnej historiografii. Niejako w myśl powiedzenia: „na bezrybiu i rak ryba”. Dotyczy to szczególnie pracy Jana Matury, wznowionej w roku 2002 i fragmentarycznie powielanej na łamach lokalnej prasy. Dopiero pojawienie się, na fali przygotowań do obchodów 750-lecia Polic, poważniejszych opracowań zdetronizowało dotychczasowe prace. W książce „Z dziejów Polic” (r. 2007) znacząco przeredagowany (pod nadzorem znanego historyka, dr. Pawła Guta z US) tekst Jana Matury został oczyszczony z poprzednio powielanych błędów i w tej ostatniej postaci stał się godny zaufania. Ta ostatnia pozycja zostanie również udostępniona czytelnikom.
Praca Wiesława Gawła nigdy nie była wznawiana.
aaaaaaa
Prace powstałe po roku 1990 – wiek XXI
aaaaa
W pierwszej dekadzie XXI wieku, wraz z rozwojem środowiska polickich historyków-regionalistów i niewątpliwym ułatwieniem badań w następstwie rozwoju internetu (eksplozja dostępu do źródeł), wydawane nakładem, względnie przy współudziale gminy omówienia dziejów „Polic i okolic” zaczęły przybierać postać popularnonaukową. Erudycyjne zestawienia mniemanie wykorzystanej literatury zastąpiły klasyczne objaśnienia i przypisy, rozszerzono panel autorów, a kolejne pozycje zaczęły być wydawane pod kierunkiem fachowych redaktorów.
Listę „nowych” wydawnictw otworzyło (omówione w odrębnym dziale) „Kalendarium Polic i Zakładów Chemicznych”, bardzo dobra praca wydana w roku 2006 (zob. dział: „Kroniki i kalendaria„).
aaaa
Pierwszą popularnonaukową syntezą, zbliżających się do jubileuszu 75-lecia dziejów, miasta i regionu było opracowanie: „Z dziejów Polic. Szczecin- Police 2007”. Praca zbiorowa, wydana w luksusowej formie, przy pomocy merytorycznej i finansowej Zakładów Chemicznych, pod nadzorem rady programowej oraz z konsultacją naukową uznanych historyków.
Złożył się na nią zbiór kilkunastu opracowań cząstkowych – monograficznych artykułów dotyczących różnych zagadnień związanych z przeszłością i teraźniejszością współczesnej Ziemi Polickiej.
Artykuły, wprawdzie niekiedy niewolne od błędów, generalnie są wartościowe i pozbawione fantazjowania zastępującego wiedzę. Jedyny nie w pełni doskonały artykuł to dzieło Pawła Szulca: Polickie obozy w latach drugiej wojny światowej. Autor skorzystał z licznych źródeł, w tym z zeznań byłych więźniów, ale nie znając dobrze trudnego tematu przekazy przyjął bezkrytycznie, dlatego na jego opracowaniu nie można się opierać. Błędny jest również szkic rozlokowania obozów, wykonany przez podporucznik policji, niespecjalnie orientującą się w topografii Polic.
Walorem edycji są przypisy, którymi opatrzono wiele artykułów i wykazy literatury. Dużą wartość mają zamieszczone na końcu ilustracje – kolorowe zdjęcia ukazujące piękno polickiej ziemi. Z kolei utrudnieniem przy korzystaniu z pozycji jest brak spisu treści oraz niepodpisanie trzech krótkich artykułów. Braki nadrabiamy poniższym uzupełnieniem.
Jan Matura, Historia Polic do 1945 roku, str. 7
Paweł Szulc, Polickie obozy w latach drugiej wojny światowej, str. 35
Bernd Aischmann, Los niemieckich robotników zatrudnionych w „Rejonie polickim” w świetle źródeł, str. 46
Jan Matura, Police wczesnych lat powojennych, str. 53
Ks. Robert Włodkowski, Z życia religijnego, str. 65
Autor nieznany [Jan Matura], Życie kulturalne i sportowe policzan, str. 68
Autor nieznany [Jan Matura], Miasto przełomu lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych, str. 75
Autor nieznany [Jan Matura], Budowa kombinatu – nowe Police, str. 78
Aneta Soprych, Rozwój samorządności i gospodarki polickiej 1989-2006, str. 81
Opracowanie Public Relations ZCh „Police” SA, Zakłady Chemiczne „POLICE”, Historia i teraźniejszość, str. 97
Dodatek – fotografie, str. 140-160
Niżej umieszczone są linki umożliwiające pobranie plików w formacie *.pdf. Ze względu na dużą objętość – osobno umieściliśmy tekst zasadniczy (strony od 1 do 139), osobno ilustracje (str. 140-160). W formacie pdf dostępne są również okładki, tym razem, z powodu podzielenia plików niepołączone w całość z pozostałymi elementami książki.
https://zdziejowpolic.5v.pl/wp-content/uploads/2022/08/z-dziejow-1-139-tekst-zwarty-redukcja.pdf
https://zdziejowpolic.5v.pl/wp-content/uploads/2022/08/z-dziejow-140-160-fotografie-redukcja.pdf
https://zdziejowpolic.5v.pl/wp-content/uploads/2022/08/okladka1.pdf
https://zdziejowpolic.5v.pl/wp-content/uploads/2022/08/okladka4.pdf