W dziale zostały umieszczone monografie o różnej tematyce. Ich wspólnym mianownikiem jest ściśle naukowy lub – merytorycznie równoważny – lecz, co do ujęcia, popularny, charakter opracowań. Wydawnictwa są ułożone w układzie alfabetycznym. Kolejne hasła obejmują jedną lub kilka pozycji.
Außenlager Stutthof Stettin – Pölitz
Niewielka, lecz odzwierciedlająca stan obiektywnej wiedzy, pozycja powstała w roku 2010 jako próba syntetycznego opisu najważniejszych ustaleń związanych z jedynym w Pölitz obozem koncentracyjnym. Usytuowany w mścięcińskim lesie, obok znanej restauracji Waldhalle, istniał krótko (tylko 7 miesięcy), ale był miejscem kaźni i niebywałej udręki kilku tysięcy więźniów.
Opracowanie powstało w ramach nasilającego się zainteresowania tematyką historyczną, a w szczególności okresem II wojny światowej w ramach prac związanych z obchodami 750 rocznicy lokacji Polic (rok 2010). Pozycja, autorstwa Jana Antoniego Kłysa, ma formę popularnonaukową, została jednak opracowana zgodnie z wszelkimi regułami prac ściśle naukowych.
https://zdziejowpolic.5v.pl/wp-content/uploads/2022/02/Aussenlager_Politz.pdf
aaaa
Cmentarze Gminy Police
aaaaaa
W roku 2007, niejako na bazie dynamicznie rozwijających się stosunków z przedstawicielami dawnych, niemieckich mieszkańców gminy, burmistrz Władysław Diakun zainicjował kilkuletni projekt: „Cmentarze poewangelickie”. Jego celem była identyfikacja i – w miarę możliwości – uporządkowanie, a w dalszej kolejności upamiętnienie dawnych niemieckich nekropolii, w kilku przypadkach wykorzystywanych również po wojnie, przez pierwszych polskich osadników.
Projekt „Cmentarze poewangelickie” był prowadzony przez kilka lat, a poprzedzające fazę wykonawczą ustalenia badawcze zostały opublikowane w kilku zeszytach z serii „Zabytki”. Rozpoznane cmentarze, za zgodą i wsparciem wojewódzkiego konserwatora, zostały wpisane do Gminnej Ewidencji Zabytków.
W tej chwili (maj 2022) udostępniamy listę rozpoznanych poewangelickich cmentarzy [fragment gminnej ewidencji zabytków z roku 2015,zaktualizowanej w 2019] oraz opracowanie (Zeszyt nr 2) dotyczące cmentarzy miasta Police w jego obecnych granicach administracyjnych (wraz z Mścięcinem i Jasienicą).
Link do opracowania:
https://zdziejowpolic.5v.pl/wp-content/uploads/2022/05/Cmentarze-Polic-1.pdf
Niżej – link do listy cmentarzy (strona 10 i 11):
https://zdziejowpolic.5v.pl/wp-content/uploads/2022/05/gez_05_03_2015_aktual_X_2019-1.pdf
Jasienica – dzieje opactwa i miejscowości
- Kościół i klasztor augustianów w Jasienicy.
Opracowanie studyjne na temat polickich augustianów oraz dziejów kościoła i klasztoru w Jasienicy. Powstało w roku 2007 w związku z I Jarmarkiem Augustiańskim zorganizowanym przez Miejski Ośrodek Kultury w Policach na łąkach obok ruin dawnego klasztoru.
Praca obejmuje okres od przybycia augustianów do Księstwa Gryfitów po rok 1535 i kres istnienia jasienickiego opactwa, związany z decyzją o przyjęciu Reformacji.
Praca wydana w ramach sponsorowanej przez Gminę Police serii: Zeszyty „Zabytki”.
Oryginał w formacie *.pdf można pobrać TUTAJ:
https://zdziejowpolic.5v.pl/wp-content/uploads/2022/03/ZeszZab4-Jasienica.pdf
- Tablica informacyjna 1: historia poklasztornego zespołu, umieszczona przed kościołem
Historia opactwa, dzieje klasztoru i kościoła. Tablica jest umieszczona z prawej strony wejścia do świątyni. Z treścią można się zapoznać TUTAJ:
https://zdziejowpolic.5v.pl/wp-content/uploads/2022/02/tabl_duza_kosc-redukcja.pdf
aaa
- Tablica informacyjna 2: historia poklasztornego zespołu, umieszczona przy szosie
aaa
wersja pdf:
https://zdziejowpolic.5v.pl/wp-content/uploads/2022/09/Jasienica-mala.pdf
aaa
aaa
- Tablica informacyjna: Jasienickie cmentarze
Historia jasienickich cmentarzy. Tablica jest umieszczona przed wejściem na teren cmentarza przy ul. Jana Kazimierza. Treść: TUTAJ:
https://zdziejowpolic.5v.pl/wp-content/uploads/2022/02/Jasenitz-Friedhof-red.pdf
aaa
- Kazimiera Kalita-Skwirzyńska – Jasienica
Monografia miejscowości od czasów najdawniejszych do chwili współczesnej. Pozycja dotowana przez gminę jednak bez wykupienia praw autorskich. W tej sytuacji opracowanie zostało tylko zasygnalizowane.
Opis bibliograficzny:
Kalita-Skwirzyńska Kazimiera, Jasienica. Seria: Czas, przestrzeń, tożsamość. Zeszyt 1. Szczecin, 2003 r.
aaa
Niekłończyca – historia kościoła – tablica
aaa
Tablica informacyjna opisująca dzieje kościoła w Niekłończycy niestety już nie istnieje. Najpierw spłowiała pod wpływem słońca, a kiedy podjęto decyzję o renowacji – okazało się, że tablica i stelaż zostały zniszczone. Szczęśliwie w archiwach gminnych zachowała się matryca, co pozwala udostępnić tablicę Czytelnikom. Opis zawiera sporo informacji szczegółowych, przydatnych wszystkim zainteresowanym historią gminy. Do pobrania jest również plik w formacie *.pdf, odsyłacz niżej:
https://zdziejowpolic.5v.pl/wp-content/uploads/2022/08/nieklonczyca.pdf
aaaaaPolice – tablice informacyjne opisujące zabytki
Police – tablice uliczne opisujące zabytki
Jednym z wdzięczniejszych elementów promocyjno-edukacyjnych są uliczne tablice informacyjne. Ustawia się je w pobliżu obiektów i przestrzeni, na które warto zwrócić uwagę. Zawierają opisy historyczne i/lub przyrodnicze, a ich głównym walorem są dopracowane teksty. Szczególnie te, które zostały zatwierdzone przez Urząd Miejski, a tym samym stanowią swoistą wizytówkę miejsca i miejscowości.
W okresie przygotowań do obchodów 750-lecia Polic (2010) i w latach późniejszych na terenie Polic i całej gminy ustawiono ok. 30 tego rodzaju obiektów poszerzających wiedzę o walorach miasta i wybranych miejsc na obszarze gminy.
Problemem czysto technicznym jest konieczność dokonywania co jakiś czas wymiany plansz. Starsze, wykonane w gorszej technice reprodukcyjnej, po kilku latach płowieją i stają się nieczytelne, więc zamiast zdobić – szpecą. Wymiana następuje wolno, pociąga za sobą koszty, a środki nie zawsze są dostępne w budżecie. Dlatego na tej stronie prezentujemy (sukcesywnie) oryginalne wersje tablic, co również ułatwia zapoznanie się z ich treścią, bez konieczności wędrówek w terenie. Zgodnie z założeniami działu prezentujemy tablice ufundowane przez gminę. Osobną, nieuwzględnioną tu część stanowią tablice informacyjne opracowane przez SPZP „Skarb” i Nadleśnictwo Trzebież, dotyczące obiektów znajdujących się pod opieką obu instytucji. Niżej: reprodukcje tablic i odsyłacze do wersji *. pdf.
- Pierwszy kościół mariacki – obecny rynek (plac Bolesława Chrobrego)
https://zdziejowpolic.5v.pl/wp-content/uploads/2022/06/kapliczka.pdf
- Obecny kościół staromiejski
https://zdziejowpolic.5v.pl/wp-content/uploads/2022/06/kosciol_staromiejski.pdf
- Park staromiejski – dawny cmentarz – opis historyczny
https://zdziejowpolic.5v.pl/wp-content/uploads/2022/06/park_staromiejski.pdf
aaaaa
Police – tablice uliczne opisujące przyrodę
Przedstawiamy tablice opisujące walory przyrodnicze wybranych miejsc. Opracowane zostały pod nadzorem Wydziału Ochrony Środowiska i uzupełniają opisy historyczne. Pierwsza z tablic prezentuje park Staromiejski od strony bogactwa flory. Kolejna jest poświęcona mścięcińskim dębom – reliktom dawnej Puszczy Wkrzańskiej. Trzecia opisuje park Solidarności, u zbiegu ulic kard. Stefana Wyszyńskiego i marszałka Józefa Piłsudskiego. Opisy w formie pliku *.pdf można pobrać wykorzystując odsyłacze zamieszczone pod zdjęciami tablic.
https://zdziejowpolic.5v.pl/wp-content/uploads/2022/07/Park-Staromiejski2-zminimal.pdf
https://zdziejowpolic.5v.pl/wp-content/uploads/2022/07/Deby-Messenthin-zminimaliz.pdf
https://zdziejowpolic.5v.pl/wp-content/uploads/2022/07/park-Solidarnosci-zminimal.pdf
aaa
Przęsocin – historia i pomnik – tablica
aaa
a
Tablica informacyjna opisuje dzieje miejscowości oraz pomnik poświęcony ofiarom I wojny światowej wraz z jego otoczeniem. Pomnik znajduje na centralnym placu miejscowości, blisko zabytkowego kościoła. Do czasów współczesnych dotrwał okazały obelisk, z którego jednak zdarto tablice z nazwiskami poległych. W roku 2013 gmina ufundowała nową, granitową tablicę z dwujęzycznym napisem:
D.O.M.
Wiara/Glaube
Nadzieja/Hoffnung
Miłość/Liebe
Polacy i Niemcy/Polen und Deutsche
Przęsocin/Neuendorf
Gmina/Gemeinde
Police 2013
Tablicę (dwustronną, w dwóch językach) i odnowiony pomnik odsłonięto 15 września 2013 r. w trakcie gminnych dożynek. Niżej odsyłacz do wersji *.pdf
https://zdziejowpolic.5v.pl/wp-content/uploads/2022/08/przesocin_neuendorf.pdf
aaa
Uniemyśl – tablica – opis historyczny
aaa
Dwujęzyczna tablica opisująca dzieje Uniemyśla (Wilhelmsdorf). Jest to replika tablicy gminnej, ustawionej obok krzyża na starszym cmentarzu miejscowości, usytuowanym przy szosie Uniemyśl – Trzebież. Reprodukowana wyżej ozdabia wiatę – altanę postawioną przy drugim cmentarzu, w głębi Uniemyśla. Inicjatorem jej wykonania było stowarzyszenie „Strefa Pozytywnych Zmian” z Uniemyśla, sponsorem Browar „Bosman” Szczecin. Gmina Police udostępniła tekst i tłumaczenie opracowania na język niemiecki. Prezentujemy zdjęcie tablicy w formacie *.jpg oraz wersję *.pdf. Ta ostatnia pozwalana skopiowanie i wykorzystanie tekstu w dozwolonych pracach. Niżej link do *.pdf-a:
https://zdziejowpolic.5v.pl/wp-content/uploads/2022/09/Uniemysl.pdf
aaa
Trzebież – zespół dworcowy
Pierwszy zeszyt z wydawanej przez gminę w latach 2007-2008 serii „Zabytki”. Poświęcony kompleksowi dworcowemu w Trzebieży dziś ma wartość unikatową, opisuje rzeczywistość, której już nie ma. Kompleks został zniszczony w roku 2011, za sprawą samowolnych działań szczecińskiego zarządu PKP Nieruchomości, usankcjonowanych decyzjami wykonawczymi dyrekcji w Poznaniu. Tam bowiem, w tajemnicy przed wojewódzkim konserwatorem zabytków w Szczecinie, omijając powiatowego inspektora nadzoru budowlanego w Policach, zorganizowano przetarg na rozbiórkę zespołu. Decyzję zalegalizował inspektor wojewódzki w Szczecinie, mimo oczywistego faktu zamieszczenia kompleksu na liście obiektów, które urząd konserwatorski zaklasyfikował do objęcia ochroną poprzez wpis do państwowego rejestru zabytków.
Podjęte w tajemnicy i z zaskoczenia prace rozbiórkowe zostały po parunastu godzinach zablokowane, niemniej, zanim się to stało, zniszczeniu uległo kilka cennych obiektów, w tym lokomotywownia i tzw. obrotnica. Ocalała charakterystyczna dla pejzażu Trzebieży ponad stuletnia wieża ciśnień, pospiesznie, wraz z budynkiem dworca, została wpisana do rejestru zabytków przez ówczesną konserwator wojewódzką Ewę Stanecką. Gdyby uczyniła to wcześniej – zespół nie zostałby zniszczony.
Opracowanie prezentuje stan zabytku w maju 2007 roku, zawiera też postulaty związane z możliwą wówczas jego restauracją. Obecnie (rok 2022) obiekt wraz z działką, wciąż będącą własnością PKP, niszczeje. Działki z wieżą, po wpisie do rejestru zabytków, sprzedać się nie udało, potencjalnych nabywców dodatkowo odstręczały żądania kolei dotyczące m.in. wybudowania kładki nad torami, mimo oczywistej możliwości zabezpieczenia dojazdu od strony południowej. Zabytek niszczeje, w końcu się zawali i – jeśli nie nastąpią jakieś radykalne działania naprawcze – prezentowany „Zeszyt” będzie ostatnim śladem po kompleksie dworcowym.
Link do opracowania:
https://zdziejowpolic.5v.pl/wp-content/uploads/2022/05/Dworzec-Trzebiez-Zeszyt-1.pdf
Zobacz też tablicę: Kolej w Trzebieży link niżej
aaa
Trudne początki
aaa
(Powiat szczeciński 1945 – 1950. Monografia Bartosza Sitarza)
aaa
Monografia naukowa historyka i archiwisty Bartosza Sitarza poświęcona początkom kształtowania się polskiej państwowości po II wojnie światowej na terenie obwodu weleckiego. Później nazwanego powiatem szczecińskim, a dziś mającym administracyjną postać powiatu polickiego.
Opracowanie omawia skomplikowane powojenne dzieje ziem na północ i zachód od Szczecina. Ściśle: chodzi o fragment zachodniej części Prowincji Pomorze (Provintz Pommern), tradycyjnie określanej mianem Vorpommern (Pomorze Przednie, czasem: Przedpomorze), w odróżnieniu od położonego na wschód od Odry Pomorza Tylnego (Hinterpommern). To ostatnie po II wojnie w całości przypadło Polsce.
Historyczne Vorpommern w większej części należy do Meklemburgii (jako kraju związkowego), lecz Szczecin i jego okolice, aż po Świnoujście (niekiedy nazywane Pomorzem Szczecińskim) pozyskała Polska. I właśnie o budowaniu Polski na tym obszarze traktuje książka Bartosza Sitarza.
Praca jest w pełni naukowa, oparta na ogromnej liczbie dokumentów, zawiera szczegółowe przypisy, indeksy, wykazy, zestawienia i bogatą bibliografię. Jest to jedyna tej klasy pozycja w dotychczasowym gminnym dorobku wydawniczym.
Niżej – link do wersji *.pdf.
https://zdziejowpolic.5v.pl/wp-content/uploads/2022/09/trudne-poczatki.pdf